Türkiye Gazeteciler Cemiyeti İdare Şurası, Anayasa Mahkemesi’nin BİK tarafından Birgün, Cumhuriyet, Üniversal ve Sözcü gazetelerine uyguladığı resmi ilan ve reklam kesintilerini basın ve tabir özgürlüğüne muhalif bulmasıyla ilgili açıklama yaptı. Açıklamada, “TBMM seçime giderken haberin özgür deveranının, gazetecilerin ve yurttaşların habere erişiminin önündeki mahzurların kaldırılmasına katkı sunmalıdır” denildi.
Açıklamada, “Halkın demokratik toplumda tartışma ortamına katkı sağlayan her mevzuda yanlışsız, emniyetli bilgiye erişim hakkı vardır. Basın özgürlüğü Anayasamız yeterince resmi makamların müdahalesi olmaksızın haber yahut fikir almak ya da vermek özgürlüğünü kapsamaktadır. Lakin kamu kurumu olan Basın İlan Kurumu (BİK) bugüne kadar verdiği resmi ilan kesme cezalarıyla basın özgürlüğüne sistemli olarak müdahale etmiştir. Eleştirel yayın yapan gazetelere resmi ilan kesme cezaları rutin bir uygulamaya dönüşmüştür.” değerlendirmesi yapıldı.
Açıklamada şu görüşlere yer verildi:
“Bu süreçte, Birgün, Cumhuriyet, Kozmik ve Sözcü gazeteleri çeşitli tarihlerde yayımladıkları haber ve köşe yazıları münasebet gösterilerek resmî ilan ve reklamlardan mahrum bırakılmaları nedeniyle Anayasa Mahkemesi’ne başvurmuştur.
Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu’nun Mart ayında verdiği pilot kararının 10 Ağustos 2022 tarihli Resmi Gazete ’de yayınlanan münasebeti de bu haksız ve hukuksuz cezalandırma sürecini doğrulamıştır.
Anayasa Mahkemesi Basın İlan Kurumu’nun resmi ilan ve reklamların kesilmesine ait kararıyla söz özgürlüğü ve basın özgürlüğünün ihlal edildiğine ve yapısal sorunun tahlili için keyfiyetin Türkiye Büyük Millet Meclisine bildirilmesine, 10 bin TL. tazminat ödenmesine karar vermiştir.
Anayasa Mahkemesi;
– BİK’e verilen yetkinin, basının etik bedellerini düzenleme gayesinden öteye giderek artık kimi basın mensupları açısından caydırıcı tesir yaratabilecek bir cezalandırma aracına dönüştüğüne, bu durumun sistematik bir meseleye neden olduğuna,
– Resmi ilan kesme cezasının desteği olan Kanun’un 49. hususundaki kuralın kapsamı ve hudutlarının, belli bir açıklık ve katılıkta olmadığına,
– BİK’in sahip olduğu yetkinin sonlarının öngörülemez biçimde geniş olduğuna,
– Kurum kararlarına karşı yapılan itiraz yolu ile sonuç alınma ihtimali bulunmadığına,
– Genel Konsey kararlarının, resmî ilan ve reklam kesme cezasına destek düzenlemelerin, muğlak, soyut olan, sözler içerdiğine,
– Öngörülen ceza ölçüleri ortasında makasın çok geniş tutulduğuna, bu mühletlerin neye nazaran belirlendiğine dair hiçbir açıklamada bulunulmadığına, kapsamlı bir takdir yetkisi tanındığına karar vermiştir.
Anayasa Mahkemesi kararında, Kanun’un 49. unsurundaki resmî ilan ve reklam kesme cezalarına ait şartların çerçevesinin çizilmesinin zarurî olduğuna, Kanun unsurunun, makul bir açıklık ve katılıkta yine düzenlenmesi gerektiğini vurgulamıştır.
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti olarak Anayasa Mahkemesi kararını açıklamadan evvel 6 Temmuz 2022 tarihli Resmi Gazete’ de yayımlanan BİK’ in ‘Basın Ahlak Asıllarına Dair Genel Şura Kararı’nın da belgisiz, muğlak, geniş takdir yetkisi tanıdığını, normlar hiyerarşisine karşıt olduğunu açıklamıştık.
Bu nedenle artık Türkiye Millet Meclisi’ne davet yapıyoruz. TBMM, kelam konusu Anayasa Mahkemesi kararını önemsemeli, demokratik bir toplumun gereklerine uygun, söz ve basın özgürlüğünü en geniş formda gözetici, Basın İlan Kurumu’na yönelik yeni düzenlemesini sorumlulukla yerine getirmelidir.
Seçime giderken haberin hür dolanımının, gazetecilerin ve yurttaşların habere erişiminin önündeki mahzurların kaldırılmasına katkı sunmalıdır. Kamuoyunun dikkatine sunarız.”
TIKLAYIN | AYM’den Basın İlan Kurumu’nun ilan kesme cezalarıyla ilgili pilot karar: Cezalandırma aracına dönüştü