Diyarbakır’ın Kocaköy ilçesindeki Gre Fılla Höyüğü’nde yürütülen hafriyat çalışmalarında 4 yılda 2 bin 687 eser gün yüzüne çıkarılarak, müzeye teslimi yapıldı
AA’nın haberine nazaran höyükte 2018’den bu yana Diyarbakır Müze Müdürlüğü başkanlığında Kocaeli Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Lideri Prof. Dr. Ayşe Tuba Ökse’nin bilimsel danışmanlığında hafriyat çalışması yürütülüyor.
Kazılarda Çanak-Çömleksiz Neolitik Devir’de yaşayan toplumlara ilişkin hayat izlerini yansıtan yapıtların yanı sıra dini ve toplumsal hayat alanları da tespit edildi.
Kazı çalışmalarında höyükte en eski yerleşimin Çanak-Çömleksiz Neolitik Devir’de başladığı, Erken Neolitik Çağ’da ise birkaç yüz metre yakındaki Ambar Höyük ve Kendale Hecala’ya yerleşildiği tespit edildi.
4 yıldır süren hafriyatlarda M.Ö. 7 binden bugüne kadar tarihlenen 2 bin 687 eser gün yüzüne çıkarıldı.
Toprak altından çıkarılan ve hafriyat konutunda toplanan eserler arkeolog, restoratör, antropolog ve sanat tarihçilerinden oluşan takım tarafından çok ince bir çalışmayla temizlenip, belgelenerek Diyarbakır Müze Müdürlüğü’ne teslim edildi.
“BURALAR ÖZEL YAPILAR OLARAK DA GEÇİYOR”
Prof. Dr. Ayşe Tuba Ökse, günümüzden 11 bin-12 bin yıl öncesine ilişkin bu yerleşim yerinde 4 yıldan bu yana yürüttükleri hafriyatlarda en eski yerleşik topluluklara ilişkin bulgulara rastladıklarını söyledi.
Ökse, 30 kişiyi aşkın takımla binlerce yıl toprak altında kalan tarihi yapıtları açığa çıkarttıklarını tabir ederek, üzerinde yapılan incelemelerin akabinde tarihi yapıtları envantere alınmaları için müzeye teslim ettiklerini belirtti.
Kazmayı sürdürdükleri en eski yerleşimin yuvarlak planlı birinci barınakların kullanıldığı bir periyoda ilişkin olduğunu lisana getiren Ökse, yerleşimin daha sonra dar planlı hale geldiğini gördüklerini aktardı.
Ökse, çabucak hemen 10 metreye yakın çapı olan 3 çukur yapının açığa çıkarıldığını anlatarak, şunları kaydetti:
“Birinde steller var ve bunlar Göbeklitepe ile çağdaş. İçlerinde çatıyı taşıyacak formda 4 paye bulunuyor. Yapıtlara nazaran burada belirli oranda bir ritüel davranışın sergilendiğini söyleyebiliriz. Bir inançla ilgili toplumsal hayatın da bir ortada bulunduğu ortak kullanım alanları olarak tanımlayabiliriz. Bunlara direkt tapınak demek istemiyoruz. Zira şimdi o kadar çok bilgi yok elimizde. Buralar özel yapılar olarak da geçiyor. Tıpkı Göbeklitepe’deki üzere.”
ALANIN İNANÇ TURİZMİNE KAZANDIRILMASI
Şu ana kadar biri Çanak Çömlek Öncesi Neolitik biri de Geç Antik Çağ mezarlığı olmak üzere iki ana periyoda ait hafriyat yaptıklarını belirten Ökse, bu alanları, etrafındaki insanların toplu halde sosyalleşebileceği ortak olarak kullanabileceği tıpkı vakitte inanç bağlamında ritüellerini de gerçekleştirdiği alanlar olarak tanımlayabileceklerini söz etti.
Buradan çıkan ve çıkartılacak bulguların tanıtılması gerektiğine dikkati çeken Ökse, yapıtları müzede sergileyerek halkın ve turistlerin odak noktası haline getirmek istediklerini söyledi.
Ökse, “Öğütme taşı, bileme taşı, taş balta, kesici ve delici aletler, toprak ve taş figürler, cam eserler yoğunlukla bulundu. Bu yapıtların 1023’ü teşhir edilmek üzere, 1664’ü ise yayın ve tez çalışmalarında kullanılmak üzere müzeye teslim edildi” formunda konuştu.
“11 BİN YILLIK YAPILARIN YARINA TAŞINMASI BİZİM GÖREVİMİZ”
Kazı takımında yer alan Kocaeli Üniversitesi Arkeoloji Kısmında doktora öğrencisi Hasret Ekinbaş Can ise Fırat çizgisi için Göbeklitepe nasıl bir sembol teşkil ediyorsa Dicle çizgisi için de Gre Fılla’nın bölge için sembol olabileceğini söyledi.
Can, alanın hem kültür tarihi hem de son yıllarda kültür turizmi açısından kıymetli bir yerleşim yeri olduğuna dikkati çekerek, bu bölgenin turizme kazandırılması gerektiğini belirtti.
“Geçmişten günümüze ulaşabilmiş 11 bin yıllık yapıların bir halde yarına taşınması bizim görevimiz” diyen Can, çukur yapılardan birinde bulunan üzeri figürlü sunakların da müzeye kazandırdıklarını kaydetti.