Türk sporuna damga vuran ve “Zıt kardeşler” olarak isimlendirilen Fenerbahçe ile Galatasaray’ın 113 yılı geçen rekabetinde birçok değişik olaya şahit olundu.
İki ekip ortasındaki rekabette birinci golü Galatasaraylı futbolcu Emin Bülent Serdaroğlu attı.
17 Ocak 1909’da “Papazın Çayırı” olarak isimlendirilen yerde yapılan birinci maçı 2-0 kazanan Galatasaray, rakibinden birinci 7 maçta gol yemedi.
Fenerbahçe 5 yıl bekledi
Fenerbahçe, Galatasaray karşısında birinci golü ve galibiyeti, rekabetteki 8. randevuda elde etti.
Union Club alanında 4 Ocak 1914’te yapılan İstanbul Ligi maçını 4-2 kazanan Fenerbahçe, böylelikle rakibi karşısında yaklaşık 5 yıl süren suskunluğuna da son vermiş oldu.
Sarı-lacivertli ekip ismine Galatasaray’a tarihteki birinci golü ise Hasan Kamil Sporel attı.
En az ve en çok seyircili maçlar
Galatasaray ile Fenerbahçe ortasındaki maçlarda en az seyirci, 17 Kasım 1922’deki müsabakaya geldi.
İttihat Alanı’nda sağanak altında, hakem Fethi Tahsin Başaran’ın şemsiyeyle yönetmek zorunda kaldığı maçı, tamamı biletsiz 14 kişi izledi.
Atatürk Olimpiyat Stadı’nda 21 Eylül 2003’te yapılan lig maçını ise 70 bin 125 seyirci takip etti. Bu sayı, iki kadro ortasındaki bir maçı izleyen seyirci sayısında rekor olarak tarihe geçti.
Rekabetin golcüleri
Rekabette en fazla golü Fenerbahçeli Zeki İstek Sporel attı. Sporel, Galatasaray’a karşı oynadığı 42 maçta toplam 27 defa rakip fileleri havalandırdı.
Zeki İstek Sporel’i, 24 golle yeniden bir Fenerbahçeli Alaattin Baydar izliyor. Fenerbahçeli Lefter Küçükandonyadis’in 20, Galatasaraylı Metin Oktay’ın ise rekabette 19 golü bulunuyor.
Bu ortada, iki ekipte da forma giyen Tanju Çolak’ın 14’ü Galatasaray, 8’i Fenerbahçe formasıyla olmak üzere rekabette toplam 22 golü var.
Lig maçlarında ise Galatasaraylı Metin Oktay 9, Fenerbahçeli Aykut Kocaman 8 golle ekiplerinin en golcü isimleri oldu.
Turgay Şeren’in rekoru
Fenerbahçe-Galatasaray maçlarında en çok oynama rekoru merhum Turgay Şeren’e ilişkin.
A Ulusal Grup ve Galatasaray’ın unutulmaz kalecilerinden Şeren, Fenerbahçe’ye karşı sarı-kırmızılı kaleyi 55 kere korurken, rekabette en çok forma giyen futbolcu unvanını elinde bulunduruyor.
Özlem dolu yıllar
İki grup, rekabetin birtakım devirlerinde birbirlerine karşı galibiyet bakımından üstünlük kurmakta zorlandı.
Fenerbahçe üst üste 11, Galatasaray ise 18 maç galip gelemedi. Fenerbahçe, 20 Kasım 1949’da 2-0 kazandığı maçın akabinde üst üste 11 maç galip gelemedi ve 22 Şubat 1953’te taraftarlarına 1-0’lık skorla Galatasaray galibiyeti armağan edebildi.
Galatasaray ise 17 Mayıs 1942’de 3-1 kazandığı karşılaşmanın akabinde tam 18 maç galip gelemedi ve 1 Aralık 1946’daki 19. maçta alandan 1-0 galip ayrıldı.
18 farklı statta karşılaştılar
Fenerbahçe ile Galatasaray, 395 maçın sığdığı rekabette 18 başka statta karşılaştı.
Rakipler, İstanbul İnönü, Ali Sami Yen, Fenerbahçe, Taksim, Onur, Ankara 19 Mayıs, Atatürk Olimpiyat, İzmir Atatürk, Ankaragücü, Türk Telekom, Yeni Erzurum (Şimdiki ismi Erzurum Kazım Karabekir), Offenbach, Frankfurt, Köln, Mönchengladbach Borussia Park, Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kadir Has, Manisa 19 Mayıs ve Antalya statlarında alana çıktı.
Heyecanı iki kadroda da yaşayanlar
Birçok oyuncu futbolculuk hayatında iki ekip formasını da giyme bahtını buldu.
Son devirde iki kadroda da oynayan futbolcular şunlar:
Raşit Çetiner, Güngör Tekin, Erdoğan Arıca, Engin Verel, Mehmet Oğuz, Erhan Önal, Arif Kocabıyık, İlyas Tüfekçi, Tanju Çolak, Semih Yuvakuran, Selçuk Yula, Hasan Vezir, Benhur Babaoğlu, Elvir Boliç, Sedat Balkanlı, Saffet Sancaklı, Ahmet Yıldırım, Sergen Yalçın, Emre Aşık, Fatih Akyel, Elvir Baliç, Haim Michael Revivo, Abdullah Ercan, Mehmet Yozgatlı, Stjepan Tomas, Servet Çetin, Emre Belözoğlu, Caner Erkin, Kazım Kazım, Mehmet Topal, Burak Yılmaz, Olcan İsmin, Serdar Aziz, Şener Özbayraklı, Tolga Ciğerci, Garry Rodrigues, Sinan Gümüş, Emre Mor.
Bir maçta dörder gol atanlar
Fenerbahçe-Galatasaray rekabetinde şimdiye dek birebir maçta bir futbolcu tarafından en fazla atılan gol sayısı 4 oldu.
Galatasaraylı Celal İbrahim, Cemil Gürgen ve Metin Oktay ile Fenerbahçeli Zeki İstek Sporel, rakip filelere bir maçta dörder gol atma muvaffakiyetini gösterdi.
En çok görülen sonuç: 1-0
İki grubun 113 yıllık geçmişinde, geride kalan 395 maçta en çok görülen sonuç 1-0 oldu.
Galatasaray ile Fenerbahçe ortasındaki maçlarda tam 74 kere 1-0’lık sonuç ortaya çıktı, 49 kere 2-1’lik skor alındı.
En farklı skorlu maç
İki ekip ortasında geride kalan maçlarda en farklı skorlu galibiyeti, 7-0’lık sonuçla Galatasaray aldı.
İstanbul Ligi’nde 12 Şubat 1911’de yapılan maçı, Galatasaray 7-0 kazandı.
Fenerbahçe’nin farklı skorlu galibiyetleri
Fenerbahçe, rakibi Galatasaray karşısında şimdiye dek en farklı skorlu galibiyeti, 2002-2003 döneminin birinci yarısında Kadıköy’de yapılan maçta elde etti.
6 Kasım 2002’deki karşılaşmayı 6-0 kazanan sarı-lacivertli takım, aynı zamanda lig maçlarında iki kadro ortasındaki en farklı skorlu galibiyete imza attı.
En gollü maçlar
Galatasaray ile Fenerbahçe ortasındaki en gollü maçlarda, penaltılar dışında sporseverler toplam sekizer gol gördü.
Ali Sami Yen Stadı’nda 5 Haziran 1983’te yapılan lig maçında rakipler 4-4 berabere kaldı. İki grup ortasında 7 Şubat 2001’de oynanan Türkiye Kupası yarı final müsabakası da 4-4 sonuçlandı.
Yarıda kalan maç ve tarihi kavga
Taksim Stadı’nda yapılan maçın 60. dakikasında Galatasaraylı Kadri Dağ’ın, Fenerbahçeli M. Reşat Nayir’e attığı tekme ve Kadri’nin üzerine yanlışsız koşan Fenerbahçeli Fikret Arıcan’ın, Galatasaraylı Tevfik tarafından kucaklanıp, saha kenarına atılmasıyla saha bir anda karıştı. İki kadro oyuncuları ortasında başlayan hengameye tribünlerdeki seyirciler de katılınca, olaylar büyüdü.
Yarıda kalan maçın akabinde toplanan “Mıntıka Futbol Heyeti”, Türk spor tarihinin en ağır cezalarından birisini verdi ve Fenerbahçe’den 9, Galatasaray’dan 8 olmak üzere toplam 17 futbolcuyu uzun müddetli cezalandırdı.
Bu cezalardan en karlı çıkan grup olan Beşiktaş, dönemi rakiplerinin önünde şampiyon tamamladı.
Yabancı hakemler
Rekabetin geçmişinde yabancı hakemler vazife yaptı.
Bunlar ortasında Çek, İngiliz, Yunan, İtalyan, Avusturyalı, Alman, İsviçreli, Rumen, Macar, Yugoslav, Belçikalı ve Bulgar hakemler bulunuyor.
Tarihten yapraklar
Galatasaraylı Bahri Altıntabak, Fenerbahçeli Onur Has ile Nezihi Tosuncuk, rekabet tarihinde hem kendi kalesine hem de rakip kaleye gol atan oyuncular oldu.
Şevki Şenlen, Raşit Çetiner, İlyas Tüfekçi, Hasan Vezir, Saffet Sancaklı ve Tanju Çolak hem Galatasaray hem de Fenerbahçe formasıyla rekabette gol atma sevinci yaşadı.
Rekabette ekip değiştiren oyuncular ortasında eski gruplarında kaptanlık bandını taktıktan sonra transfer olan futbolcular, Fenerbahçe kaptanıyken Galatasaray’a geçen Naci Fazilet ve Galatasaray kaptanıyken Fenerbahçe’ye geçen Mehmet Oğuz olarak kayıtlarda yer aldı.
Rekabet dostlukla güzel
Rekabetin 114 yıllık geçmişinde pek çok centilmenlik gösterisi yaşandı.
İki kulüp ortasındaki rekabette son yıllarda artan tansiyona karşın geçmişte futbolcu ve yöneticilerin centilmence davranışları, bu zevkli çabaya renk kattı.
Spor tarihçilerinin derlemelerine nazaran, bir derbi öncesi Fenerbahçe Başkaptanı Galip Kulaksızoğlu, Galatasaraylılara, “Oberle kardeşler hasta, Hasan da sakatlanmış. Sizi karşımızda eksik takımla görmek istemiyoruz. Dilerseniz maçı erteleyelim.” diye haber göndererek maçın ertelenebileceğini iletti.
Fenerbahçe’nin bu teklifini kabul eden Galatasaray, oyuncuların güzelleşmesinden sonra, 20 Ekim 1914’te yapılan erteleme maçında sarı-lacivertli rakibini 6-1 yendi.
Beraber mesken kiralayıp, ava çıkıyorlardı
Aynı kaynaklara nazaran, rekabetin yeni başladığı periyotlarda Galatasaray ile Fenerbahçe atletleri, ortak kiraladıkları konutta kalıyor ve bir arada ava çıkıyorlardı.
İki grup atletleri geceleri bir ortaya gelerek sohbet ediyordu. Tekrar bir gece sohbetin yoğunlaştığı sırada Galatasaray’dan Ali Sami Yen, Fenerbahçelileri, “Said, yarın bizimle maçınız var. Git yat ve dinlen.” diye uyardı.
Ertelemeyi önerdiler
Rakipler ortasında 17 Kasım 1922’de yapılan maç öncesinde değişik bir durum yaşandı.
Bu tarihte Kadıköy’de iki grubun maçı vardı. Maç öncesi günlerce yağan yağmur sahayı adeta göle çevirmişti. Fenerbahçe Başkaptanı Galip Kulaksızoğlu, Galatasaray Kulübüne telefon ederek, “Saha çok makus, maçı erteleyelim.” dedi. Galatasaray Başkaptanı Necip Şahin, bunun üzerine, “Anamız bizi bugün için doğurdu Galip Beyefendi. Gelip maçı oynayacağız.” diye cevapladı. Galatasaray, Kadıköy’e gelip maça çıktı ve Fenerbahçe müsabakayı 3-0 kazandı.
Birleşme durumu ve ortak ekip kurma düşüncesi
Bilerek kaçırılan penaltı
Fenerbahçe’nin kazandığı penaltı sonrası, atış öncesinde stadın büyük balkon kısmı çöktü. Fenerbahçeli Cafer Çağatay, bu gelişme üzerine penaltı atışında topu bilerek kaleci Ulvi Yanal’a teslim etti.
Karma grup: “FenerSaray”
Fenerbahçe ile Galatasaray, 1934 yılında Türkiye’ye davet ettikleri yabancı kadrolarla birer kere hazırlık maçı yaptıktan sonra, üçüncü maçı “Fenerbahçe-Galatasaray Karması” formunda oynadılar.
Bu karmanın forması ise iki kulübün renklerinin karışımı olan lacivert, sarı ve kırmızıdan oluştu.
Canaydın’dan centilmenlik dersi
Son yıllarda iki ekip ortasındaki maçların genelinde olaylar yaşanırken, Galatasaray Kulübünün merhum Başkanı Özhan Canaydın, rekabete centilmence yaklaşımıyla alkış aldı.
Sarı-kırmızılı grubun 6 Kasım 2002’de Kadıköy’de rakibine 6-0’lık sonuçla tarihi hezimete uğradığı maçta, lider sıfatıyla birinci Fenerbahçe derbisini izleyen Özhan Canaydın’ın, rakibinin attığı golleri alkışlayarak Fenerbahçeli yöneticileri kutlaması, karşılaşmaya damgasını vurdu.
Merhum Canaydın, bu centilmenlik gösterisi nedeniyle topluluğundan birtakım yansılar görse de Dünya Fair Play Kurulu (CIFP) tarafından 2002 Dünya Fair Play Ödülü’ne layık görüldü. Özhan Canaydın ayrıyeten, bu davranışı nedeniyle Türkiye Ulusal Olimpiyat Komitesi (TMOK) tarafından düzenlenen Fair Play Sportif Davranış Ödülü’nü aldı.